Қарттары бар ел – қазыналы
Қазақ халқы – қашаннан қарттарын қастерлеп, құрметтеген халық. Қазақтың кез-келген қараша ауылында ақылгөй, аузы дуалы, ағайынның татулығын сақтап отыратын қариялары болған. Бір әулеттің ғана емес, бүкіл бір ауылдың арқасүйер ақылшысы, елдің бірлігін, ауылдастарының ынтымағын мұрат-мүддесі етіп ұстанған ақсақалды қариялар – сол ауылдың ең құрметтісі саналған. Даналықтың қайнар бұлағы, ақылман қарттар елге үлгі боларлық іс атқаруға тырысып, имандылық пен ізгіліктің, қайырымдылық пен парасаттың бастауындай болған. «Ауылыңда қартың болса, жазулы тұрған хатпен тең» деген асыл сөз содан қалған екен.
Жасы кішілер ауыл қарияларына құрмет көрсеткен. Оларға ауыл ақсақалдары «төріңнен қарт кетпесін» деп бата берген. Той-томалақты батасыз бастамайтын ауылдың жастары, қариялардан бата алуға таласқан. Бұл үрдіс қазақы ауылда әлі де кездеседі десекте, жаһанданудың салқыны тиіп, тым сиреп бара жатқаны шындық. Қариялар отбасы мәселесіне, бала тәрбиесіне де араласып отырғаны белгілі. Ата-әженің тәрбиесін көріп, ертегісін тыңдап өскен бала зерек те ерек болып ержетіп, бүкіл бір ауылдың мақтанына айналатын. Ұлы Абайдай дананы тәрбиелеп, әлемге танытқан әжесі Зере емес пе еді? Ендеше, қазақ әжелерінің керемет образына айналған Зере әже – қазіргі әжелерге үлгі боларлықтай тұлға! Қазіргі қариялар – сонау Кеңес дәуірінен бастап күні бүгінге дейін еселі еңбек етіп келе жатқан асыл жандар. Замананың саналуан ауыртпалықтарын арқалай жүріп ел экономикасының дамуына, бүгінгідей жарқын өмірдің орнауына өзіндік үлес қосқан барлық қарияларға қандай құрмет көрсетілсе де әбден лайықты.
Еліміздің Тұңғыш Президенті, Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас Ассамблеясының 1990 жылғы желтоқсанның 15 жұлдызындағы №45/106 Қарары негізінде, 1 қазанды Қарттар күні деп жариялады. Міне, содан бері Қазақстанда Қарттар күні жыл сайын берекелі күздің екінші айының алғашқы күнінде тұрақты түрде аталып өтілуде. Бұл аға ұрпақтың қоғам өміріне қосқан үлесіне шынайы ризашылық білдіретін және ардагерлерге қамқорлық көрсететін күн болып табылады. Қарт адамдардың еліміздің өсіп-өркендеуіне сіңірген еңбектері ұшантеңіз. Сондықтан да қарияларға деген ыстық ықылас, кіршіксіз ниет, таза махаббат та зор болуы керек. Ақын Назарбек Бектемісов:
«Атырып еңбекпенен дала таңын,
Ойлаған ұрпақ қамын, бала қамын.
Сүйгім келіп кетеді, сүйгім келіп,
Кетпен ойған шалдардың алақанын! – деп қарияларға деген сезімін жырға қосады.
Қазіргі қоғамда қарт кісілерге деген сүйіспеншілік пен құрмет-қошемет аз емес. Қарттардың зейнетақылары Үкімет тарапынан жыл сайын көбеюде. Қарияларға әлеуметтік-тұрмыстық тұрғыдан қамқорлық тұрақты жасалып жүр. Бір өкініштісі – қазына қарттарымыздың қатары уақыт озған сайын сиреп барады. Қанша жерден «Бір Алланың ісі» дегенмен, жандары – жайсаң, пейілдері – кең, ниеттері – ақ ақсақалдар мен кимешек киген кейуаналарды қимайды екенсің. Ақиық ақын Мұқағали Мақатаев:
Неменеге мәз болдың, бала батыр,
Қариялар азайып бара жатыр!
Бірі мініп келместің кемесіне,
Бірі күтіп кезегін жағада тұр! – деп жырлаған екен кезінде. «Қарттары бар елдің, қазынасы бар» дейді дана қзақ. Олай болса қазына қарттарымыз қашанда аман болсын!
