Ахуалың қалай, Ақтас кенті?
«Адамдар – инфрақұрылымға» қағидатының сақталуы айрықша маңызды. Болашағы бар ауылдарды дамытуға баса назар аудару керек. Басты мақсат – олардың Өңірлік стандарттар жүйесіне сай болуын қамтамасыз ету. Бұл ұстанымдар Аумақтық даму жоспарында бекітілуге тиіс».
Қасым-Жомарт ТОҚАЕВ
Қазір заманға сай серпіліп, уақыт сынында көш артында қалмау үшін ұлттық сананы һәм қасиеттерді жаңғыртып, бәсекеге қабілеттілікті арттыру қажет. Бұл – өркендейтін елдің жолы. Осы ұлы жолда халыққа қызмет етуге қабілетті азаматтар да керек. Ал, ондай жандар жоқ емес. Солардың бірі – Дулат СҮЛЕЙМЕНОВ. Мұндай ой Ақтас кенттік округінің бүгінгі тыныс-тіршілігімен танысу кезінде келді. Округ әкімі Дулат Дүйсенұлымен болған әңгіме барысында оның жұмыс стилі таптаурын жолдан мүлдем алшақ жатқаны, өзіндік ізденісі пен табандылығы айқын аңғарылып тұрды…
«КЕЛІСІП ПІШКЕН ТОН КЕЛТЕ БОЛМАЙДЫ»
Ақтас кенттік округі Ақтас кенті және Пионер ауылынан тұрады. Халқының саны – 470 адам. Пионер – бұрынғы Қарсақбай кеңшарының бөлімшесі болса, Ақтас – кезіндегі іргелі өндіріс ошағы. Екеуі де – оңтайландыру жылдарынан қалған «олжа».
Десек те, аталмыш округ елді мекендері әнебір жылдардағыдай емес, еңсесін тіктеп, әлеуеті артып келеді. Соңғы бірер жылдың өзінде Ақтасқа 2, Пионерге 2 отбасы көшіп келіпті. Бұл – қуанарлық жағдай. Бұл елдің әлі де ауыл келешегіне үмітпен қарайтынын білдіреді. Ендеше, осы мүмкіндікті пайдаланып, ауылдың әлеуетін көтеру, халыққа қолайлы жағдай жасау жергілікті биліктің басты жұмысы болса керек. Міне, осы орайда округ әкімі Дулат Сүлейменов іскерлік танытып отыр. Ол округке қарасты елді мекендердің тұрғындарымен кездесулер өткізіп, өңірдің келешегі туралы кеңесіп жүр.
– Мен кент әкімі лауазымына сайлауға түскенде осы өңірді көркейтететін басым бағыттарды саралап, бағдарлама жасадым. Оны елдің назарына ұсындым. Ел сенім білдірді. Ендеше, соларды жүзеге асыру үшін мен неге жоғары жақтан бұйрық күтіп отыруым керек?! Мұндай ұстаным – маған жат. Оның үстіне, Мемлекет басшысы өз Жолдауында «Түрлі деңгейдегі әкімдердің батыл әрі дербес қадам жасауға қабілеті жетпей жатады. Олар орталыққа жалтақтап жұмыс істейді. Бұл, негізінен, әкімдердің халық алдындағы қазіргі жауаптылық деңгейі жеткіліксіздігіне байланысты екенін мойындаған жөн» деген сын айтты. Өте орынды айтылған сын. Әрбір әкім өз қабілетін үлкен істе көрсетуі керек. Солай екен деп құр босқа шаба берген де болмайды. Елмен бірлесіп жұмыс істе! «Кеңесіп пішкен тон келте болмайды», – дейді кент әкімі.
«БИЫЛ АЗАЙТСАҚ, КЕЛЕР ЖЫЛЫ КӨБЕЙТЕ АЛМАЙМЫЗ»
Бұл округ әкімі Дулат Сүлейменовтың елмен кездесу кезінде айтқан сөзі. Ал, әңгіме негізі мал басына қатысты болған.
Баршаға мәлім, биылғы жыл тұтас еліміз үшін күрделі болды. Әсіресе, ауыл шаруашылығы саласында. Жаз бойы көктен тамшы тамбай, қуаңшылық орын алды. Осының салдарынан шөп аз шықты. Жайылымдық жерлер де құлазып жатты. Бұл кей аймақтарда малдың өлім-жітімге ұшырауына алып келді. «Жұт жеті ағайынды» демекші, дала өрті де шаруа баққан ауылдағы ағайынды әбігерге салды.
Мұндай табиғат апатынан Актас кенттік округі де шет қалған жоқ. Шөп шығымының мардымсыздығын айтпағанда, тілсіз жау талай жерді отқа орады. Округ әкімінің айтуынша биыл 25 мың гектар жер өртеніпті.
– Бізбен көршілес жатқан Байқоңыр ауылының жағдайы, тіптен, ауыр. Ол өңірде өрттен мал шығыны да орын алды. Қазір ел екідай күй кешуде. Алда қатал сыншы – қыс тұр. Ал одан қысылмай шығу үшін жем-шөптің мол қоры болуы керек. Бірақ, қуаңшылықтан шабындықтардағы шөптің шығымы төмен болып отыр. Осы себеппен қолдағы ел малын сатып, басын азайтпақ ниетте. Егер, малдың басын биыл азайтып алсақ, келер жылы оны көбейту қиынға түседі. Мен елге осыны түсіндіріп бағудамын. Тығырақтан шығатын жолды да кеңесіп іздеп отырмыз, – дейді Дулат Дүйсенұлы.
Бос сөз бен құрғақ уәдеден әбден мезі болған халықтың бетін бұрып, мал басын сақтап қалуға тырысқан әкім ауданның астықты өңірлеріндегі диқандар қауымымен де келісіп отырғанын айтып отыр. Бүгінгі күні Терісаққан ауылындағы диқандар тартылған жем емес, кәдімгі арпаны беруге дайын екен. Тоннасы – 100 мың теңге. Ауылда жем алушылар болса, әкім оны жеткізіп беруге әзір екенін де айтты. Шөп мәселесі де шешімін тауып жатыр. Биыл округ бойынша 48 тонна шөп дайындауды жоспарлаған екен. Шабындығы бар, өрттен аман қалған дала бозы бар мүмкіндігінше шабылып, 33 тонна шөн қыстақтар мен ауыл орталығындағы тұрғындардың қораларына түсіріліпті. Қазір шөпті мейлінше жеткілікті дайындауға күш салынып жатыр.
КӘСІБІҢ – НӘСІБІҢ
Ақтас кенті, негізінен, өндіріске бейімделген өңір. Кешегі айдарынан жел есіп тұрған заманда мұнда кварц кені өндіріліп, сол кездегі одақтың әлеуметтік тұрғыда «бағуында» болды. Азық-түлік те, халық тұтынатын тауарлар да Мәскеуден тікелей жеткізілетін мұнда. «Жегені – алдында, жемегені – артында» дейтіндей тұрмысы бар Ақтас кентінің тұрғындарына айналасындағылар қызыға қарайтын.
Қазір ол заман келмеске кеткен. Өндірісі де әупірімдеп жүріп тұр. Мұндағы байырғы тұрғындар қазір кәсібін де өзгерткен. Негізі күнкөрістері – мал шаруашылығы. Қазір округте 12 шаруа қожалығы бар. Оның төртеуі қыстақтарға қоныстанған. Қалғандары ауыл орталығында отыр. Осылай отырып та мал басын асылдандыру, көбейту бағытындағы мемлекеттік бағдарламадан қалыс қалып жатқан жоқ. Ауылдың бір шаруа қожалығы субсидия алып 40 бас асыл тұқымды мал да әкеліпті.
Өкінішке орай, округте кәсіпкерліктің өзге түрлерін дамыту кенже қалып отыр. «Етікші етікке жарымайды» дегендей, Ақтаста үлкен тоған бола тұра бау-бақша егуге ешкімнің зауқы соқпайтындай. Рас, таза жоқ деуден аулақпыз. Мәселен Пионер елді мекенінің тұрғыны Аяужан Бақбергенова 12 гектар жерге бау-бақша дақылдарын егіп, өнімін көршілес ауылдар мен аудан орталығына арзан бағамен ұсынуда.
– Бау-бақша өсіру үшін ең әуелі су керек. Өкінішке орай, кезінде бақшалыққа тартылған құбырлар иесіздікке ұшырап, темір-терсек қабылдайтын орындарға өтіп кетсе керек. Қазір бақшаға су арықпен барады. Бұл судың мейлінше ысырап болуына әкеліп соқтыруда. Сондықтан біз алдағы жылы бақшаға құбыр тарту мәселесін қолға алғалы отырмыз. Әкімдікке берілген төртінші санатты бюджет қаржысын құбыр сатып алуға бөлсек деп жоспарладық. Бұл бір жағынан ысырапты тоқтатса, екінші жағынан бау-бақша егемін деген адамдарға қозғау салады. Инфрақұрылым жақсы болса, кәсіпкерлер де көбейер еді, – дейді Дулат Дүйсенұлы.
ӘЛЕУМЕТТІК ЖАҒДАЙ – БАСТЫ НАЗАРДА
Ауылдың әлеуетін көтеру үшін тұрғындардың тұрмыстық жағдайы уақыттың өскелең талаптарына сай болуы керек. Бұл – бүгінде басты назарда тұрған мәселе. Қазір Ақтаста – бір, Пионерде бір негізгі мектеп жұмыс істейді. Олардың әрқайсында 26 оқушыдан бар. Мұның сыртында осы мектептер жанында шағын орталықтар да ашылып, сәбилер тәрбиеленіп жатыр, Мәселен Ақтас кентіндегі шағын орталықта – 5 бала, Пионер ауылындағы шағын орталықта 7 бала бар. Олардағы реттілік пен жұмыс тәртібі қалалардағы балабақшалардан бір мысқал да кем емес.
Округтегі әлеуметтік нысандарды қысқа әзірлеу де кестеге сай жүргізілген. Биыл Ақтас мектебіне – 130 тонна, Пионер мектебіне – 110 тонна, Ақтастағы клубқа 40 тонна көмір түсіру керек. Округ әкімі тиісті мекемелерге осы отынды кешіктірмей жеткізіп беру талабын қойып отыр.
– Ауызсу мәселесі түбегейлі шешімін тапқан. Пионер елді мекенінде су белгіленген уақытпен беріліп тұрса, Ақтаста ауызсу тұрақты келіп тұрады. Мұндағы елдің кейбірі ауызсуды өз қаржылары есебінен үйлеріне кіргізіп алды.
Ендігі мәселе – жол қатынасы. Пионер мен Ақтастың арасындағы 25 шақырым жолды жөндеу үшін арнайы құжаттары дайындалды. Енді қаржыны нақтылауды күтіп отырмыз.
Жалпы, елді мекенде тұрғындарды тұрақтандыру үшін инженерлік инфрақұрылымдар талапқа сай болуы керек қой. Соның ішінде жол, су, жарық, интернет желісі бірінші кезекте тұрады. Жуырда мен іргеміздегі Арқалық қаласына барып, бос жұмыс орындары жәрмеңкесіне қатыстым. Ауылға мұғалім тартқым келді. Нәтижесінде, жеті адам ниет білдірді. Олардың екеуі ауылымызға да келді. Алайда, жолдың жоқтығы, ауылдың шалғайлығы олардың көңіліне қонымсыз болды. Сондықтан мен елді мекеннің инфрақұрылымын жақсартуға мән бергелі отырмын, – дейді округ әкімі.
ТҮЙІН
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өз Жолдауында өңірлік саясатта әлеуметтік-экономикалық дамудағы теңсіздікті азайтуға айрықша мән беру керектігін баса айтты. Ол үшін әр аймаққа тән міндеттерді жалпыұлттық басымдықтармен дұрыс ұштастыра білу қажет екенін де ескертті. «Ұлттық даму жоспары аясында азаматтардың тұрмыс сапасын арттыру үшін нақты 25 міндет айқындалды. Жұмысымыздың басым бағыттары – осы» деді Президент.
Ендеше, ендігі жерде ауылдар мен кенттердің әлеуметтік-экономикалық даму бағыты да Ұлттық даму жоспарына сай болады деп үміттенгеніміз жөн. Ал оның дұрыс жүзеге асуы жергілікті әкімдердің қызмет ету үрдісіне, қабілет-қарымына байланысты болмақ.
Ізтай БЕЛГБАЙҰЛЫ.
