Көрісу – амандық-саулықтың нышаны
Халқымыздың ата кәсібі мыңдаған жылдар бойы көшпелі мал шаруашылығы болды. Мыңдаған шақырымға дейін көшіп жүрді. Кең даланы ен жайлаған бабаларымыз үшін қыстан аман шығудың маңызы зор болған. Ал, көктем келіп, жер ана жаңарған шақта бір-бірімен сағынысып жүздеседі. Ең бастысы, көрісу кезінде адамдар арадағы өкперенішті ұмытып, ағайын-туыстың амандығын тілейді және осынша алыстан ағайынды сағынып, көктем шыққан кезде бірбірімен шұрқырасып амандасады.
Себебі, қыс қытымыр болып жатса мал ашығады, кейде көктемге қарай жаңбыр ерте жауып, не қар еріп барып қайта қатып жұт басталып кетеді. Көтерем мал қырыла бастайды. Мал ашуы – жан ашуы, қыс-қамытта бір жерден екінші жерге көшіп, не малын алысқа айдап, жайылымға бола дауласып бір-бірімен араздасып елдің есі шығады. Оның үстіне малдың пайдасына бола қазақ шаруашылықтары бір-бірінен қыс кезінде алыстау отырады, себебі қыста да жайылым керек, ол уақытта қазақ шөп-азық дайындамайды дегендей. Осындай қиындықтардан шыққаннан кейін Наурызды қазақ қуанып қарсы алмағанда кім қарсы алады? Көрісу де осыған байланысты шыққан. Қыс бойы бірбірінің өлі-тірісін біле алмай сағынған елдің жасайтын жоралғысы.«Қыстан аман шықтың ба, мал-жан аман ба, шаруашылығың жақсы ма?» деген сарында өлеңдетіп көріскен», — дейді тарихшы, этнограф Жамбыл Артықбаев.
Жалпы, көрісу – қазақ халқының өскелең ұрпақты ізеттілік пен мейірімділікке, ауызбіршілік пен кішіпейілділікке, татулық пен бауырмалдылыққа бастайтын ерекше үрдістерінің бірі. Қазақ халқы жыл басы наурыздың 22-сінде күн мен түннің теңелу кезінен бастайды. Бірақ Қазақстанның батыс аймағы жыл басын басқа жерлердегідей 22-сінде емес, наурыздың 14-інде тойлайды. Тағы бір деректе қар құрсауы сөгіліп, ауыл-ауылдар араларына қатынауға мүмкіншілік туғанда, адамдар бір-бірімен амандасып, көріскен екен. Негізі, көрісу күнінің қай кезеңнен бастап тойлана бастағаны туралы тарихшылар арасында ортақ пікір жоқ. Сондықтан оның шығу төркіні әлі де жан-жақты, егжей-тегжейлі зерттеулерді қажет етеді.
Биылғы жылда біздің «Ұлытау» ұлттық тарихи — мәдени және табиғи музей – қорығы мекемесінде «Көрісу» күні жоғары деңгейде аталып өтілмек. Ұжымымыздың қызметкерлері жыл сайын осы мерекені өткізуге белсенділік танытып атсалысуда.Осындай мерекеге сәйкес іс-шаралар алдағы уақытта да біздің музейімізде өткізіле бермек.
Қуантай ЖАБАҒИН,
«Ұлытау» ұлттық тарихи-мәдени және табиғи музей–қорығы Экскурсиялық қызмет көрсету бөлімінің қызметкері.
