Ораза ұстау – мұсылманның парызы

Он екі айдың сұлтаны – қасиетті Рамазан айы 13 сәуірде басталады. Бұл айда орындалатын діни амал ауыз бекіту, ораза ұстау – мұсылманның парызы. Рамазан айында оқылатын Құран аяттарының, атқарған ізгі іс-амалдардың сауабы басқа уақыттағы құлшылықтарға қарағанда еселеп артады екен. Жамағат асыға күтетін қасиетті ай басталар тұста, оның ерекшеліктері, жалпы қауымға түсіндіру мақсатында аудандық мешіттің бас имамы Жанболат РАХЫМБЕРДИЕВПЕН әңгімелескен едік.

– Жанболат мырза, мұсылманның ұлық мерекесі Рамазан айы құтты болсын! Бұл айда Алла Тағала Исламның бес парызының бірі оразаны бізге парыз еткен ғой. Сондықтан, әңгімені ораза ұстау жайында түсінік беруден бастасаңыз…

– Қасиетті Рамазан айының келуі баршаңызға құтты болсын! Алла Тағала мұсылман құлдарына қасиет етіп берген бірнеше айлары мен күндері бар. Қасиетті айлардың бірі әрі бірегейі – Рамазан айы. Басты ерекшелігі – мүміндер бір ай бойы ораза ұстайды. Рамазан – мейірімділіктің, қайырымдылықтың, сабырлылықтың, кешірімділіктің, тақуалықтың, нәпсіні тәрбиелеудің және әркімнің өзіне-өзі есеп беру айы. Қасиетті ай биыл сәуірдің 13-і күні басталады. Нақты айтқанда, 12-і күні кешке тарауық намазы оқылып, сол күні ниет айтып, айдың 13-і күні ауыз берік болады. Оразада таңертең күнде ниет ету және ұйқыдан оянып, сәресін ішу – сауап. Мұхаммед Пайғамбар (с.ғ.с) өз хадисінде: «Сәресі тамағы – берекет. Бір жұтым суда болса, оны тастамаңдар. Өйткені, Алла сәресінде тамақтанғандарға рақымдылық етіп, періштелері де олар үшін кешірім тілейді» – делінген. Сонымен қатар «Мен ораза ұстадым» деуі де – сүннет. Егер біреу ораза ұстаушыға дауыс көтеріп сөйлесе, керіскісі келсе, «Мен ораза ұстадым» деп ескертуі тиіс.

Негізінде, әрбір балиғат жасына жеткен ақыл-есі дұрыс мұсылманның бәрі ауыз бекіту керек. Ораза ұстау – баршаға парыз. Ал, парыз етілген оразаны салмағым азайсын деген сыңайлы ниетпен ұстау – дұрыс емес. Оразаны Алла разылығы және мойындағы міндетті орындау үшін ұстау керек.

Ескерту: сәресін таң намазының уақыты кіруге 10 минут қалғанда тоқтату керек. Шам намазының уақыты кірген сәт- тен бастап, ауыз аша беруге болады.

– Осы тұста, Рамазан айында оқылатын тарауық намазы туралы да қысқаша мағлұмат бере кетсеңіз…

– Тарауық – Рамазан айына ғана тән намаз. Ол «тынығу, дем алу, рақаттану» деген мағынаны білдіреді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с) «Кімде-кім Рамазан намазын (тарауықты) шын көңілімен сауабын Алладан күтіп оқыса, оның өткен күнәлары кешіріледі» деп үмметтерінің сауабы мол намазды оқуға деген құлшынысын арттыруға тырысқан.

Тарауық намазын оқу – ер және әйел адамдарға сүннет. Ер адамға жамағатпен оқу – сауап, бірақ, жалғыз адам да оқи алады. Қазіргі эпидемиологиялық ахуалға байланысты әр кісі тарауық намазын өз шаңырағында отбасы мүшелерімен бірге оқуына кеңес береміз.

– Ал, ауыз бекітуден кімдер босатылады?

– Балиғат жасына жетпеген балаларға, ақыл-есі түзу емес жандарға, мас адамдарға ораза ұстау – парыз емес. Бұлардың санасы толық болмағандықтан, мұндай әмір оларға жүктелмейді. Сонымен қатар, науқас жандарға немесе жолаушыларға ораза ұстау – парыз емес. Олар жөнінде Құранда былай дейді: «Ораза болған күндерде, кімде-кім науқастанса, яки, сапарға шықса, басқа күндері өтесін» делінген. Ал, кәрілік жасқа жетіп, ораза ұстауға шамасы келмеген жандар ауыз бекітуден босатылады. Қартайған адамдар ораза орнына фидия (підия) берсе де болады. Фидия беру – уәжіп.

Тағы бір айта кетерлігі, жүкті немесе бала емізген әйелдерге ораза ұстау міндеттелмейді. Шариғат оларға ораза тұтуды кейінге қалдыруға рұқсат етеді.

– Енді оразаның бұзылу себебіне тоқталсаңыз. Оразаны не бұзады?

– Ораза екенін біле тұра, әдейілеп бір нәрсені ішіп-жеу, жыныстық қатынас жасау, ауызға кірген қар мен жаңбыр суын жұту немесе темекі тарту, насыбай ату оразаның бұзылуына әкеп соқтырады. Аузы берік адам әлсіреп, өзін сақтай алмайтындай болса, қан алдыруы – мәкруһ. Қажетті жағдайда дәрі-дәрмекті ауыз ашқан соң пайдалану керек. Жалпы айтқанда, ораза кірген нәрселерден ғана бұзылады, шыққаннан емес.

– Ал, қандай жағдайда бұзылған оразаның қазасын ғана өтеуге болады?

– Дәрет алып жатқанда, кейде басқа себептермен тамағына су кетіп қалса, ауыр жұмыста жүрген кезде ауырып қалу немесе өзіне бір зияны тиюінен қорқып оразаны бұзса, онда оразаны бұзғаны үшін тек қана қазасын өтейді. Ұмытуы себепті ас-суды ішіп-жеп қойған кезде «ораза бұзылды» деген оймен ішіп-жеуді жалғастырса, кейде байқамай «күн батты» деп жаңылысып, аузын ертерек ашса, ораза бұзылып, қазасын өтеуге көшеді. Ауыз ашқанға дейін емдік мақсатта дәрі ішсе де ораза бұзылады. Онда да оразаның қазасын өтеуі керек.

– Он екі айдың сұлтаны қасиетті Рамазан айындағы Қадір түні жайында жамағатқа ой сала кетсеңіз…

– Қадір түні – ең жақсы түн. Алла Тағала оны берекелі етті.

Осы түні Құранды түсіріп, басқа түндерден ерекшеледі. Бұл қасиетті Қадір түні – мұсылмандарға ғана тән. Биылғы Рамазан айында мамырдың 8-нен 9-ына қараған түн Қадір түні болып есептеледі. Қадір түнінің ерекшелігі – орындалған құлшылық басқа уақыттардағы мың айлық ғибадатқа тең келеді.

– Әңгімені түйіндер тұста биылғы пітір-садақа мөлшерін айта кетсеңіз…

– Пітір-садақа мөлшері – 420 теңге. Оны Рамазан айының алғашқы күнінен бастап, Айт намазы басталғанға дейін беруге болады. Ал, жамағатқа айтарым, Алла Тағала шын ниеттеріңізді қабыл қылып, жан-дүниелеріңіз иманды, алдағы өмірлеріңіз бай-қуатты болуын, елді әбігерге салған індеттің беті жылдамырақ қайтуын, мамыражай тірлікке басымыз аман, төрт құбыламыз түгел оралуды нәсіп етсін!

– Ниет қабыл болсын! Әңгімеңізге рахмет!

Сұхбаттасқан Қайрат ЖҰМАБАЙ.